Αυτοφροντίδα, ένας γρίφος για δυνατούς λύτες
Εάν θέλαμε να αποδώσουμε έναν σύντομο ορισμό στη λέξη φροντίδα θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι πράξεις αγάπης, προσοχής και σύνδεσης, είτε προς τον εαυτό μας, είτε προς κάποιο άλλο πρόσωπο.
Είναι η πρόθεση να προσφέρουμε, να νοιαζόμαστε, να προστατεύουμε και να υποστηρίζουμε.
Τι είναι φροντίδα
Φροντίδα μπορεί να είναι:
Να ακούς πραγματικά έναν άνθρωπο χωρίς να βιάζεσαι να απαντήσεις.
Να ξεκουράζεις το σώμα και το μυαλό σου χωρίς ενοχές.
Να φτιάχνεις μια κούπα τσάι για κάποιον που το έχει ανάγκη, χωρίς να στο ζητήσει.
Να δημιουργείς ένα περιβάλλον όπου οι άλλοι (και εσύ) νιώθουν ασφάλεια και αποδοχή.
Να βάζεις όρια, γιατί η φροντίδα δεν σημαίνει πάντα «δίνω», αλλά και «προστατεύω τον εαυτό μου».
Είναι κάτι απαλό αλλά και βαθιά μεταμορφωτικό. Είναι η γλώσσα της αγάπης σε δράση.
Η φροντίδα είναι πάντα δράση. Ποτέ μόνο λόγια.
Αν δεχτούμε ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, τότε η αυτο-φροντίδα δεν είναι αποκομμένη από τις σχέσεις του, αλλά αλληλένδετη. Είναι το πώς φροντίζουμε τον εαυτό μας μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο αλληλεπιδράσεις.
Η αυτο-φροντίδα μπορεί να έχει πολλές μορφές, ανάλογα με το τι έχουμε ανάγκη:
Φροντίδα του σώματος : Ύπνος, σωστή διατροφή, κίνηση, ξεκούραση, αγκαλιές.
Φροντίδα του νου: Καθαρή σκέψη, υγιείς πεποιθήσεις, εκπαίδευση, δημιουργικότητα.
Φροντίδα των συναισθημάτων: Να αποδέχεσαι τα συναισθήματά σου, να τα εκφράζεις, να μη σε κατακρίνεις.
Φροντίδα μέσω ορίων : Να λες «όχι» χωρίς ενοχές, να προστατεύεις τον χρόνο και την ενέργειά σου. Να λες «ναι » σε ότι τρέφει το νου, το σώμα και την ψυχή σου.
Φροντίδα μέσω σύνδεσης: Να περιτριγυρίζεσαι από ανθρώπους που σε κατανοούν και σε στηρίζουν. Να επιλέγεις κατάλληλα άτομα και να επιδιώκετε ποιοτικό χρόνο μαζί.
Φροντίδα μέσω μοναχικότητας : Να βρίσκεις ή ακόμα καλύτερα να δημιουργείς χρόνο για ηρεμία, χωρίς να αισθάνεσαι μοναξιά.
Ουσιαστικά, η αυτο-φροντίδα είναι η βάση για να μπορούμε να δίνουμε και στους άλλους, χωρίς να αδειάζουμε. Αν δεν γεμίζουμε το δικό μας «δοχείο», πώς θα έχουμε να προσφέρουμε;
Είναι έμφυτη δεξιότητα ή μαθαίνεται;
Αν δεν μαθαίνεται, τότε θα ήμασταν καταδικασμένοι να αναπαράγουμε ό,τι μάθαμε από την οικογένεια και την κοινωνία – και όπως ξέρουμε, πολλοί από εμάς μεγαλώσαμε με την ιδέα ότι η αυτο-φροντίδα είναι πολυτέλεια ή εγωισμός.
Άρα, η αυτο-φροντίδα μαθαίνεται – και μάλιστα, συχνά μέσα από δύσκολες εμπειρίες. Μαθαίνουμε να βάζουμε όρια όταν νιώσουμε εξάντληση, μαθαίνουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας όταν δούμε τις συνέπειες του να μην το κάνουμε. Μαθαίνουμε να αναζητούμε και να επιδιώκουμε τον ποιοτικό χρόνο όταν έχουμε ανάγκη την σύνδεση.
Το καλό με την αυτο-φροντίδα είναι ότι όσο περισσότερο την εξασκούμε, τόσο πιο φυσική γίνεται. Σαν μυς που δυναμώνει.
Αυτο-φροντίδα δεν είναι SPA
Η αυτο-φροντίδα δεν είναι απλώς μια λίστα με bubble baths, βόλτες στη φύση και διαλογισμό – είναι βαθύτερη. Είναι θέμα εσωτερικής εργασίας, και αυτό συνδέεται άμεσα με τις πεποιθήσεις μας, τα συναισθήματά μας και τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.
Αν, για παράδειγμα, κάποιος έχει μεγαλώσει πιστεύοντας ότι «πρέπει να είμαι πάντα χρήσιμος για να έχω αξία», πώς θα του επιτρέψει ο εαυτός του να ξεκουραστεί;
Αν κάποιος νιώθει ότι «δεν αξίζει την αγάπη αν δεν γίνει χαλί να τον πατήσουν», πώς θα δεχτεί τη φροντίδα – είτε από τον εαυτό του είτε από άλλους;
Άρα, η αυτο-φροντίδα προϋποθέτει θεραπεία σε κάποιο επίπεδο. Ίσως όχι πάντα μέσω κλασικής ψυχοθεραπείας (αν και είναι πολύ βοηθητική), αλλά σίγουρα μέσω ενδοσκόπησης, αναγνώρισης μοτίβων και σταδιακής αλλαγής των πεποιθήσεων.
Mια άλλη μορφή αυτο-φροντίδας είναι και τα ανθοϊάματα, το Theta- Healing αλλά και οτιδήποτε προάγει την ψυχική και συναισθηματική μας υγεία και ευημερία.
Χωρίς την βαθιά εσωτερική εργασία διατρέχουμε τον κίνδυνο να γίνει απλώς ένα μπάλωμα σε κάποιο βαθύτερο θέμα.
Είναι σαν να βάζεις κρέμα σε ένα τραύμα που χρειάζεται ράμματα – μπορεί να φαίνεται ωραίο επιφανειακά, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Η ουσιαστική αυτο-φροντίδα σημαίνει να ακούς πραγματικά τον εαυτό σου, να του δίνεις χώρο να νιώσει, να αναγνωρίζεις, να κατανοείς τις ανάγκες του και να επεξεργάζεσαι τις πληγές που κουβαλάς.
Μπορεί να περιλαμβάνει όρια, ειλικρινείς συζητήσεις, θεραπεία, αλλαγή τρόπου σκέψης, ακόμα και το να αφήνεις πίσω καταστάσεις ή ανθρώπους που δεν σε στηρίζουν. Αυτό είναι αυτο-φροντίδα με ουσία.
Οι εξωτερικές φροντίδες (νύχια, μαλλιά, μασάζ) έχουν και αυτές τη σημασία τους, αλλά αν δεν συνοδεύονται από βαθύτερη δουλειά, είναι απλώς μια προσωρινή αίσθηση ανακούφισης.
Άρα, η ερώτηση είναι: ποια μορφή αυτο-φροντίδας σου φαίνεται πιο δύσκολη;
Η εξωτερική ή η εσωτερική;
Η πραγματική αυτο-φροντίδα δεν είναι απλά μια λίστα με “πρέπει”, αλλά ένας δρόμος προς την αυθεντικότητα. Όταν μαθαίνεις να φροντίζεις τον εαυτό σου σε βάθος, αρχίζεις να τον αποδέχεσαι όπως είναι – και τότε δεν χρειάζεται να κρύβεσαι πίσω από μάσκες.
Αυτό που συχνά φοβίζει τους ανθρώπους είναι ότι η αυθεντικότητα απαιτεί και ευαλωτότητα. Αν σταματήσεις να προσπαθείς να ταιριάξεις σε ένα συγκεκριμένο πρότυπο και αρχίσεις να φέρεσαι όπως πραγματικά νιώθεις, ίσως κάποιοι απομακρυνθούν – αλλά αυτοί που θα μείνουν, θα είναι εκεί για το αληθινό σου “εγώ”.
Άρα, θα έλεγα ότι η αυτο-φροντίδα δεν είναι μόνο αγάπη προς τον εαυτό, αλλά και θάρρος. Θάρρος να πεις: “Αυτός/αυτή είμαι, και αξίζω φροντίδα χωρίς όρους”.
Έχεις παρατηρήσει πόσο πιο ανάλαφροι νιώθουμε όταν δεν χρειάζεται να υποδυόμαστε κάτι που δεν είμαστε;
Ένας αυθεντικός άνθρωπος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι φροντίζει τον εαυτό του σε όλα τα επίπεδα, αλλά σίγουρα έχει κάνει μια εσωτερική δουλειά που του επιτρέπει να εκφράζεται χωρίς φόβο.
Αυτο-φροντίδα και αυθεντικότητα
Η αυθεντικότητα δείχνει ότι έχει αποδεχτεί τον εαυτό του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει βρει την τέλεια ισορροπία ή ότι δεν έχει τραύματα που ακόμα επηρεάζουν τη φροντίδα του προς τον εαυτό του.
Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αυθεντικοί, αλλά δυσκολεύονται να θέσουν όρια, κουράζονται υπερβολικά ή παραμελούν σωματικές και συναισθηματικές ανάγκες. Και αντίστοιχα, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μάθει να φροντίζουν τον εαυτό τους με πρακτικούς τρόπους αλλά ακόμα φοβούνται να είναι πλήρως αυθεντικοί.
Ο απόλυτος συνδυασμός είναι κάποιος που φροντίζει τον εαυτό του ουσιαστικά και παράλληλα εκφράζει την αυθεντικότητά του χωρίς ενοχές. Αυτός ο άνθρωπος ζει ελεύθερα, υγιώς και με επίγνωση.
Πόσο η αυθεντικότητα και η αυτο-φροντίδα μου πάνε χέρι-χέρι;
Για κάποιον που έχει μεγαλώσει χωρίς καλούς φροντιστές, χωρίς υγιή πρότυπα και με επίπονα μοτίβα αλληλεπίδρασης, η αυτο-φροντίδα αρχικά μοιάζει ακατανόητη ή ανέφικτη.
Γιατί;
Δεν υπάρχει εσωτερικός χάρτης: Αν κανείς δεν του έμαθε πώς μοιάζει η φροντίδα, δεν ξέρει καν από πού να ξεκινήσει. Το σώμα, το μυαλό και η καρδιά του έχουν μάθει την επιβίωση, όχι την ευημερία. Έχει μάθει να επικεντρώνεται στην αποφυγή του πόνου, ενώ μοιάζει ξένη η αναζήτηση της ευχαρίστησης.
Βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις: Η αυτο-φροντίδα μπορεί να φαίνεται σαν πολυτέλεια, αδυναμία ή ακόμα και κάτι που “δεν του αξίζει”, “είναι για όσους έχουν πολύ χρόνο ή πολλά χρήματα”. Μπορεί να έχει μάθει ότι η αξία του εξαρτάται από το τι προσφέρει στους άλλους, όχι από το πώς φροντίζει τον εαυτό του.
Αυτοκαταστροφικά μοτίβα: Όταν έχει συνηθίσει σε σχέσεις που βασίζονται στη σύγκρουση, την απόρριψη ή τον πόνο, ακόμα και η σκέψη της φροντίδας μπορεί να προκαλέσει φόβο ή αντίσταση. Αν ό,τι γνώρισε είναι δύσκολο και επώδυνο, τότε κάθε τι “μαλακό” φαίνεται ξένο και ύποπτο.
Αποκοπή από το σώμα και τα συναισθήματα: Η αυτο-φροντίδα απαιτεί σύνδεση με τις ανάγκες σου. Αλλά τι γίνεται αν έμαθες να μην ακούς το σώμα σου, να καταπιέζεις τα συναισθήματά σου, να συνεχίζεις ακόμα κι όταν πονάς; Πώς να φροντίσεις κάτι από το οποίο έχεις αποκοπεί;
Πώς μπορεί να γίνει η αρχή;
Αντί για «αυτο-φροντίδα», που μπορεί να ακούγεται άπιαστη, ίσως η λέξη-κλειδί εδώ να είναι “ασφάλεια”.
Άρχισε να παρατηρείς :
Τι με κάνει να νιώθω έστω και λίγο πιο ασφαλής, πιο γειωμένη/ος; Μπορεί να είναι μια μικρή ρουτίνα, ένα ζεστό ρόφημα, ένας ήσυχος χώρος, οτιδήποτε..
Αναγνώρισε τα μικρά σου βήματα, τις μικρές σου επιτυχίες:
Αν κάποιος έχει μάθει ότι μόνο τα μεγάλα επιτεύγματα μετράνε, τότε η αυτο-φροντίδα πάντα θα φαίνεται ασήμαντη. Χρειάζεται να μάθει να βλέπει και τις μικρές νίκες.
Εστίασε στα νέα βιώματα :
Η θεωρία δεν αρκεί. Χρειάζεται να νιώσει τι σημαίνει φροντίδα μέσα από νέες εμπειρίες και σχέσεις που του προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον.
Μην προσπαθείς μόνο μόνη/ος σου:
Η αυτο-φροντίδα, ειδικά για κάποιον με τραύματα, είναι πιο δύσκολη όταν είναι μια μοναχική πορεία. Μπορεί να ξεκινήσει μέσα από θεραπεία, ομάδες υποστήριξης ή απλά από ανθρώπους που του δείχνουν μια άλλη προοπτική.
Γιατί να το προσπαθήσει κανείς;
Γιατί η επιβίωση ΔΕΝ είναι το ανώτατο επίπεδο στο οποίο μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος.
Η ζωή μπορεί να έχει περισσότερα χρώματα, περισσότερη σύνδεση, περισσότερη ηρεμία. Κι αυτά τα μικρά κομμάτια αυτο-φροντίδας είναι σαν ρωγμές που αφήνουν το φως να μπει.
Φωτογραφία από Johannes Plenio: https://www.pexels.com/el-gr/photo/1126374/
