Προσδοκίες και ρεαλισμός
Η ελπίδα, η προσμονή και η προσδοκία είναι έννοιες που συχνά συγχέονται, αλλά έχουν διαφορετικές αποχρώσεις και επιπτώσεις στη ζωή μας. Ας εξετάσουμε τις διαφορές τους και πώς επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, τις σχέσεις μας αλλά και τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό.
ΕΛΠΙΔΑ
Η ελπίδα είναι μια θετική αλλά κάπως αβέβαιη προσμονή για κάτι καλό στο μέλλον, χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει έλεγχος ή βεβαιότητα. Είναι μια συναισθηματική κατάσταση και συχνά συνδέεται με επιθυμία και πίστη ή με κάποια ευχή.
“Ελπίζω να πάνε όλα καλά” (χωρίς να ξέρω αν θα συμβεί, αλλά εύχομαι να γίνει).
ΠΡΟΣΜΟΝΗ
Η προσμονή είναι η αναμονή για κάτι που περιμένουμε να συμβεί. Έχει περισσότερο παθητικό χαρακτήρα χωρίς να περιλαμβάνει κάποια θετική ή αρνητική αξιολόγηση, ενδεχομένως χωρίς συναίσθημα.
“Με προσμονή περιμένω μια απάντηση” (απλώς περιμένω κάτι που ξέρω ή πιστεύω πως θα έρθει)
ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ
Η προσδοκία είναι οι πεποιθήσεις ή ακόμα και απαιτήσεις μας για το πως πρέπει να εξελιχθεί κάτι. Εμπεριέχει μια μορφή σιγουριάς.
“Έχω υψηλές προσδοκίες από αυτή τη συνεργασία “ (περιμένω συγκεκριμένα αποτελέσματα και θεωρώ πως έτσι πρέπει και να γίνει)
Οι 3 αυτές έννοιες, παρόλο που έχουν διαφορές, το κοινό στοιχείο και των τριών είναι η σχέση τους με το μέλλον. Όλες αφορούν κάτι που δεν έχει συμβεί ακόμα και σχετίζονται με τον τρόπο που το αντιλαμβανόμαστε ή το περιμένουμε.
“Ό,τι κι αν είναι αυτό που ψάχνεις, δεν θα έρθει με την μορφή που το περιμένεις” Haruki Murakami
Τι μπορούμε να διδαχτούμε από το καθένα:
Η ΕΛΠΙΔΑ μπορεί να μάς διδάξει να διατηρούμε την αισιοδοξία μας, ακόμα και όταν τα πράγματα είναι αβέβαια. Είναι σημαντική για την ψυχολογία μας, αλλά χρειάζεται ισορροπία ώστε να μη γίνεται αφελής ή παθητική αναμονή.
Η ΠΡΟΣΜΟΝΗ μπορεί να μάς διδάσκει υπομονή. Δεν ελέγχουμε πάντα το πότε θα συμβεί κάτι, αλλά μπορούμε να μάθουμε να περιμένουμε χωρίς άγχος, απολαμβάνοντας τη διαδικασία.
ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ μάς διδάσκουν να έχουμε στόχους, αλλά και να διαχειριζόμαστε τις απογοητεύσεις. Οι προσδοκίες είναι φυσικές, αλλά αν είναι πολύ άκαμπτες ή εξωπραγματικές, μπορεί να μας φέρουν απογοήτευση και δυσαρέσκεια.
Σωστές και λάθος προσδοκίες
Οι σωστές προσδοκίες είναι αυτές που βασίζονται σε ρεαλιστικά δεδομένα ή γεγονότα και ικανότητες, προσπάθεια ή προετοιμασία και ευελιξία, αφήνουν χώρο δηλαδή για αλλαγές και δεν οδηγούν σε απογοήτευση αν δεν εκπληρωθούν ακριβώς όπως τις φανταστήκαμε.
Το κλειδί είναι να έχουμε προσδοκίες χωρίς να προσκολλόμαστε σε αυτές, σαν να είναι η μόνη αποδεκτή έκβαση.
Τι είναι όμως ρεαλιστικό;
Το ρεαλιστικό δεν είναι μια απόλυτα αντικειμενική έννοια, επειδή κάθε άνθρωπος φιλτράρει την πραγματικότητα του μέσα από τις εμπειρίες, τις πεποιθήσεις και τις συναισθηματικές του καταγραφές. Αυτό σημαίνει ότι ο ρεαλισμός είναι σχετικός και διαμορφώνεται από το παρελθόν και την αντίληψη του καθενός.
Πώς μπορούμε λοιπόν να ορίσουμε το ρεαλιστικό με όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικό τρόπο;
Διασταυρώνοντας τα δεδομένα: Αντί να βασιζόμαστε αποκλειστικά στην υποκειμενική μας αίσθηση, μπορούμε να αναζητήσουμε στοιχεία, παραδείγματα και απόψεις από διαφορετικές πηγές.
- Αν κάποιος πιστεύει ότι “είναι αδύνατο να αλλάξω δουλειά”, μπορεί να ελέγξει αν αυτό ισχύει για όλους ή αν είναι μια προσωπική πεποίθηση βασισμένη στον φόβο.
Συγκρίνοντας με αντικειμενικές μετρήσεις: Το “ρεαλιστικό” μπορεί να βασιστεί σε πιθανότητες, στατιστικά και εμπειρικά δεδομένα.
- Αν θέλω να μάθω μια νέα γλώσσα σε 3 μήνες, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένω ότι θα γίνω άπταιστος, αλλά είναι ρεαλιστικό να φτάσω σε ένα βασικό επίπεδο αν μελετώ καθημερινά.
Παρατηρώντας τις υποκειμενικές μας “παραμορφώσεις”: Όλοι έχουμε γνωστικές προκαταλήψεις (cognitive biases) που επηρεάζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.
- Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει βιώσει πολλές απορρίψεις στη ζωή του, μπορεί να βλέπει κάθε νέα ευκαιρία ως καταδικασμένη να αποτύχει, ακόμα κι αν τα δεδομένα δεν το υποστηρίζουν.
Ζητώντας εξωτερική οπτική: Οι φίλοι, οι μέντορες ή οι επαγγελματίες (ψυχολόγοι, σύμβουλοι, εκπαιδευτές) μπορούν να μας προσφέρουν μια εξωτερική, πιο αποστασιοποιημένη άποψη για το τι είναι ρεαλιστικό.
Και τελικά, μήπως ο ρεαλισμός είναι κι αυτός μια “σύμβαση”;
Δεν υπάρχει απόλυτη ουδετερότητα. Όμως, μπορούμε να επιδιώξουμε έναν ισορροπημένο ρεαλισμό:
Ούτε υπερβολικά αισιόδοξο (ουτοπικό) – να περιμένουμε μαγικές λύσεις χωρίς προσπάθεια.
Ούτε υπερβολικά απαισιόδοξο (περιοριστικό) – να αποκλείουμε δυνατότητες λόγω φόβων ή προκαταλήψεων.
Άρα, το πιο υγιές είναι να διαμορφώνουμε έναν “ρεαλισμό σε εξέλιξη”, δηλαδή να κρατάμε ανοιχτό το μυαλό μας και να προσαρμόζουμε τις προσδοκίες μας με βάση όσα μαθαίνουμε και βιώνουμε.
Μπορούμε να δούμε τον ρεαλισμό όχι ως απόλυτη αλήθεια, αλλά ως ένα χρήσιμο εργαλείο που μας βοηθά να παίρνουμε πιο λειτουργικές αποφάσεις!
Μεταμφιεσμένες ανάγκες
Οι προσδοκίες μας είναι συχνά μεταμφιεσμένες ανάγκες. Δηλαδή, αυτό που νομίζουμε ότι “περιμένουμε να συμβεί” δεν είναι απλώς μια επιθυμία ή ένας στόχος, αλλά κάτι βαθύτερο που συνδέεται με τις βασικές μας ανθρώπινες ανάγκες.
Όταν οι προσδοκίες γίνονται “συναισθηματικές εξαρτήσεις”
Οι άνθρωποι συχνά επενδύουν σε προσδοκίες γιατί μέσα τους υποσυνείδητα λένε:
«Όταν συμβεί αυτό, θα νιώσω ασφαλής» (ανάγκη για ασφάλεια)
«Όταν με επιλέξει, θα νιώσω ότι αξίζω» (ανάγκη για αναγνώριση)
«Όταν πάρω αυτή τη δουλειά, θα νιώσω επιτυχημένος» (ανάγκη για αυτοπραγμάτωση)
Ενδεχομένως να έχουμε ταυτίσει τις προσδοκίες με κάποιες ανάγκες μας γι’ αυτό καταρρακωνόμαστε όταν δεν εκπληρώνονται και απογοητευόμαστε, επειδή δεν καλύφθηκε μια βασική ανθρώπινη ανάγκη μας όπως η ασφάλεια, η σύνδεση κλπ
Από την ακαμψία στην ευελιξία
Αντί να περιμένουμε κάτι απ’ έξω να καλύψει μια ανάγκη μας, να αναρωτηθούμε: «Πώς μπορώ να την καλύψω και με άλλους τρόπους;»
- Αν η ανάγκη είναι ασφάλεια, μπορούμε να τη βρούμε όχι μόνο σε μια δουλειά ή μια σχέση, αλλά και στη δική μας προσαρμοστικότητα και ικανότητα να αντεπεξέλθουμε.
- Αν η ανάγκη είναι αναγνώριση, μήπως μπορούμε να της δώσουμε χώρο μέσα από τη δική μας αυτοεκτίμηση αντί να εξαρτάται από τους άλλους;
Να ξεχωρίζουμε τις επιθυμίες από τις ανάγκες:
- Θέλω να πετύχω σε αυτό το project (επιθυμία)
- Αλλά η αυτοαξία μου δεν εξαρτάται αποκλειστικά από αυτό (ανάγκη)
Να αποδεχτούμε ότι κάποια πράγματα δεν είναι στο χέρι μας, και να επενδύσουμε σε όσα μπορούμε να ελέγξουμε.
Να μετατρέψουμε την απογοήτευση σε αναπροσαρμογή: Αντί να λέμε «Απέτυχα», μπορούμε να πούμε «Αυτό δεν πήγε όπως περίμενα, τι μπορώ να μάθω από αυτό;»ή “ Τι μπορώ να κάνω καλύτερα την επόμενη φορά;”
Όταν δεν ταυτίζουμε τις προσδοκίες με τις ανάγκες μας, γινόμαστε πιο ανθεκτικοί και ελεύθεροι. Δεν σημαίνει ότι δεν θα επιθυμούμε ή δεν θα ελπίζουμε – απλώς δεν θα καταρρέουμε, δεν θα καταρρακωνόμαστε αν τα πράγματα δεν πάνε όπως ακριβώς θέλαμε.
Θέλεις να εμβαθύνεις περισσότερο; Ανακάλυψε το δωρεάν eBook Προσδοκίες- ένα βιβλίο ασκήσεων
Προσδοκίες vs. Πραγματικότητα στις Σχέσεις
Στον τομέα των ανθρώπινων σχέσεων, το να ταυτίζουμε τις προσδοκίες μας με τις ανάγκες μας μπορεί να δημιουργήσει ένταση, απογοήτευση και ακόμα και συναισθηματική εξάρτηση.
Όταν μπαίνουμε σε μια σχέση (φιλική, ερωτική, οικογενειακή), πολλές φορές περιμένουμε ότι ο άλλος θα καλύψει τις βαθύτερες μας ανάγκες, ακόμα και χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει. Για παράδειγμα:
«Ο σύντροφός μου πρέπει να με κάνει να νιώθω ασφαλής» (ανάγκη για ασφάλεια)
«Ο φίλος μου πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμος όταν τον χρειάζομαι» (ανάγκη για σύνδεση)
«Οι γονείς μου πρέπει να με καταλαβαίνουν και να με αποδέχονται όπως είμαι» (ανάγκη για αναγνώριση)
Αλλά όταν οι άνθρωποι γύρω μας δεν ανταποκρίνονται στις (συχνά άρρητες) προσδοκίες μας, νιώθουμε απογοήτευση, θυμό ή προδοσία.
Τρεις Κύριες Προεκτάσεις στις Σχέσεις:
Η συναισθηματική εξάρτηση δημιουργεί πίεση
- Αν περιμένουμε από τον άλλο να μας “σώσει” ή να μας ολοκληρώσει, γινόμαστε φορτικοί και η σχέση μας χάνει την ισορροπία της.
- Η υπερβολική ανάγκη για επιβεβαίωση κάνει τον άλλο να νιώθει ότι πρέπει συνεχώς να αποδεικνύει την αγάπη του, κάτι που κουράζει και απομακρύνει.
Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες οδηγούν σε σύγκρουση
- Αν περιμένουμε ιδανικές αντιδράσεις, τέλεια κατανόηση και συνεχή αρμονία, τότε κάθε μικρή απόκλιση από αυτό το “σενάριο” μας κάνει να νιώθουμε ότι η σχέση δεν είναι αρκετή.
- Ένα κλασικό παράδειγμα είναι όταν κάποιος λέει «Αν με αγαπούσε, θα ήξερε τι χρειάζομαι χωρίς να του το πω» → αυτό είναι παγίδα προσδοκιών, γιατί κανείς δεν μπορεί να “διαβάσει” το μυαλό μας
Η απογοήτευση και η ματαίωση συχνά κρύβουν βαθύτερα θέματα
- Όταν μας απογοητεύει κάποιος, είναι σημαντικό να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Είναι δίκαιο να περιμένω αυτό από τον άλλον; Ή μήπως ζητώ από εκείνον να καλύψει μια ανάγκη που πρέπει πρώτα να καλύψω εγώ μέσα μου;»
- Για παράδειγμα, αν κάποιος απομακρύνεται, νιώθουμε απόρριψη. Αλλά αντί να σκεφτούμε «Δεν αξίζω», μπορούμε να αναρωτηθούμε: «Μήπως απλώς έχει άλλες ανάγκες ή δυσκολίες εκείνη τη στιγμή;»
Πώς να εξισορροπήσουμε προσδοκίες και πραγματικότητα στις σχέσεις
Αναγνωρίζουμε ποιες είναι οι δικές μας βαθύτερες ανάγκες (ασφάλεια, αναγνώριση, αποδοχή) και να μην περιμένουμε αποκλειστικά από τους άλλους να τις καλύψουν. Εστιάζουμε πιο συνειδητά στην αυτοφροντίδα μας και επικοινωνούμε με αυθεντικότητα, ειλικρίνεια και ενσυναίσθηση αντί να περιμένουμε να “μαντέψουν” οι άλλοι τι χρειαζόμαστε.
Αποδεχόμαστε ότι οι άλλοι έχουν δικές τους ανάγκες, όρια και περιορισμούς.
>Μαθαίνουμε να βρίσκουμε ισορροπία ανάμεσα στην προσδοκία και την αποδοχή – δεν σημαίνει ότι δεν ζητάμε τίποτα, αλλά ούτε και ότι θεωρούμε δεδομένο πως οι άλλοι θα φροντίζουν τις ανάγκες μας.
Όταν σταματάμε να περιμένουμε ότι οι άλλοι θα καλύψουν όλα μας τα κενά, τότε οι σχέσεις γίνονται πιο αυθεντικές, ισορροπημένες και πραγματικά ουσιαστικές.
Οι προσδοκίες και οι ελπίδες μας είναι σαν φάροι που φωτίζουν το μονοπάτι της ζωής μας. Μπορούν να μας εμπνεύσουν, να μας κινητοποιήσουν, αλλά και να μας περιορίσουν όταν δεν τις αναγνωρίζουμε συνειδητά. Το κλειδί είναι να τις επαναξιολογούμε, να τις προσαρμόζουμε και να τις ευθυγραμμίζουμε με την αλήθεια μας.
Οι ανεκπλήρωτες ή μεγάλες προσδοκίες επηρεάζουν άμεσα τα συναισθήματά μας. Η απογοήτευση ή η εκπλήρωση μιας προσδοκίας μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθηματικά κύματα. Το δωρεάν ebook Ξετυλίγοντας τις προσδοκίες παρέχει ασκήσεις που θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις πώς οι προσδοκίες επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση και τις συναισθηματικές σου αντιδράσεις, θα σε βοηθήσουν να “ξεκλειδώσεις” τα μοτίβα σκέψης σου, να αναγνωρίσεις τι πραγματικά ζητάς από τη ζωή και τις σχέσεις καθώς επίσης να βρεις τρόπους να κινηθείς πιο συνειδητά και ισορροπημένα. Μέσα από αυτές, θα μπορείς να αναγνωρίσεις ποιες προσδοκίες σε εξυπηρετούν, ποιες σε περιορίζουν και πώς να καλλιεργήσεις μια πιο συνειδητή και ενδυναμωτική στάση στο μέλλον προσφέροντας σου τις κατάλληλες συνειδητοποιήσεις ώστε να διαχειριστείς καλύτερα τα συναισθήματα αυτά. Εάν μέσα σε αυτές τις λέξεις αναγνώρισες συναισθήματα ή καταστάσεις που έχεις βιώσει και θέλεις να εμβαθύνεις σε αυτή τη διαδικασία, σου προτείνω να αφιερώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου και να κατεβάσεις το δωρεάν ebook που θα αλλάξει τον τρόπο σκέψης σου.
Αφιέρωσε λίγο χρόνο, χωρίς βιασύνη, και άφησε τις απαντήσεις σου να αναδυθούν αυθόρμητα.
Ξετυλίγοντας τις προσδοκίες σου – ένα βιβλίο ασκήσεων
Πως λειτουργεί: Αυτό το eBook λειτουργεί ως Βιβλίο Εργασίας και είναι σχεδιασμένο για να σε βοηθήσει να εξερευνήσεις και να κατανοήσεις τις προσδοκίες σου, με γραπτές ασκήσεις συνειδητοποίησης και αναθεώρησης. Μέσα από 10 σελίδες, αυτό το eBook παρέχει εργαλεία και καθοδήγηση για την αναγνώριση, αξιολόγηση και διαχείριση των προσδοκιών, προσφέροντας έναν ανεκτίμητο πρακτικό οδηγό για προσωπική ανάπτυξη και αυτογνωσία.
Στόχοι του Workbook: Ο στόχος του workbook είναι να σε βοηθήσει να κατανοήσεις τις προσδοκίες σου, να αναγνωρίσεις πώς αυτές σε επηρεάζουν και να μάθεις να τις προσαρμόζεις για να δημιουργήσεις μια πιο ισχυρή αίσθηση εσωτερικής ηρεμίας και προσωπικής ανάπτυξης. Με την ολοκλήρωση του workbook, θα έχεις αποκτήσει καλύτερη κατανόηση του εαυτού σου και των προσδοκιών σου, ενώ θα έχεις μάθει να θέτεις πιο υγιείς και ρεαλιστικές προσδοκίες για το μέλλον του.
Κατέβασε το εδώ ΞΕΤΥΛΙΓΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ένα βιβλίο ασκήσεων
Φωτογραφία τίτλου από Quang Nguyen Vinh: https://www.pexels.com/el-gr/photo/2131964/
