Πως να λες όχι και να διεκδικείς αυτό που επιθυμείς
Η ικανότητα να λέμε όχι είναι επίκτητη ικανότητα. Δεν είναι από τα χαρακτηριστικά που είτε το έχεις, είτε δεν το έχεις, πάει και τελείωσε. Μαθαίνεται όπως και πολλά άλλα πράγματα.
Υπάρχουν δύο ειδών προβλήματα στον κόσμο
Τα δικά μου προβλήματα και τα προβλήματα των άλλων.
Είναι αυτά που μπορώ να ελέγξω και
Αυτά που δεν μπορώ και δεν πρέπει να ελέγξω.
Ακόμα και ο διαχωρισμός ενδέχεται να παρουσιάσει δυσκολίες.
Που σταματάω εγώ και που αρχίζει ο άλλος;
Και αμέσως φτάνουμε στο θέμα της οριοθέτησης.
Τι είναι οριοθέτηση
Η οριοθέτηση, δηλαδή να ξέρω μέχρι που φτάνουν τα όρια μου και να μπορώ να εκφράσω λεκτικά αυτό το όριο, ακούγεται καμιά φορά σαν απόρριψη, απομάκρυνση, σαν να θέλω να διώξω κάποιον μακριά.
Οριοθέτηση είναι οποιοδήποτε ορατό σημάδι ανάμεσα σε 2 ιδιοκτησίες ή αρμοδιότητες.
Ανάμεσα σε 2 οικόπεδα.
Οι πόρτες του σπιτιού μας οριοθετούν τον ένα χώρο από τον άλλον.
Ένας φράχτης οριοθετεί δυο οικόπεδα.
Πότε ωφελούμαι από την έλλειψη οριοθέτησης
Η ενασχόληση με τα προβλήματα των άλλων αποσπά την προσοχή από τα δικά μου προβλήματα ( τα δικά που κάποιος άλλος θα τα αντιμετωπίσει;).
Όταν έχεις επίγνωση των ορίων σου, τότε αυτό φαίνεται, καθρεφτίζεται στα λόγια και στις πράξεις σου.
Προσοχή όμως.
Αυτοί που θέλουν να αναλάβεις εσύ τα προβλήματα τους, το πιθανότερο είναι ότι θα δυσαρεστηθούν (αρχικά).
Με έμμεσο τρόπο όμως τους βοηθάς να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους, των καταστάσεων και επιλογών τους.
Υπάρχει σωστή οριοθέτηση;
Πως μπορώ τώρα να αρχίσω να λέω όχι; Μα δεν ξέρω πως να το κάνω αυτό, ίσως σκεφτείς.
Ο μόνος τρόπος να μάθεις να βάζεις όρια είναι βάζοντας όρια. Μαθαίνεις να κολυμπάς κολυμπώντας. Όχι μιλώντας, αναλύοντας, ακούγοντας για την κολύμβηση ( ή βλέποντας βιντεάκια στο youtube).
Ναι στην αρχή μπορεί να μην είναι όλα ιδανικά. Λογικό δεν είναι; Όλα τα πράγματα στην αρχή μοιάζουν δύσκολα, με την εξάσκηση όμως βελτιωνόμαστε. Έτσι και με την οριοθέτηση.
Ξεκίνα από κάτι ανώδυνο. Από ένα θέμα που δεν είναι ζωτικής σημασίας, για να έχεις το περιθώριο να εξασκηθείς και να δεις τι θέλεις να βελτιώσεις.
Κάθε φορά που σου αναθέτουν κάτι ή νιώθεις ότι αναγκάζεσαι να αναλάβεις κάτι ( στον προσωπικό τομέα) μη βιάζεσαι καταρχήν να δεχτείς. Κάνε νοητά ένα βήμα πίσω και παρατήρησε τι συμβαίνει
Άρχισε να αντικαθιστάς τα άμεσα “ναι, μπορώ” και τα “ναι, βεβαίως” με το “ θα το σκεφτώ και θα σου απαντήσω” ακόμα κι αν θέλεις πολύ να το αναλάβεις.
Μιλάμε για την προσωπική ζωή. Ο επαγγελματικός τομέας έχει πολλά κοινά σημεία αλλά έχει και άλλους σημαντικούς παράγοντες που καλό είναι να συνυπολογίσουμε.
Έτσι θα εξασκηθείς και θα αποκτήσεις πολύτιμες εμπειρίες
Θα διαπιστώσεις πως δεν συμβαίνει κάτι τραγικό. Οι άνθρωποι που νόμισες πως δεν μπορούσαν αλλιώς, τελικά βρίσκουν άλλες λύσεις και αυτό ίσως να σε ξαφνιάσει.
Θα σου δώσει το χρονικό και νοητικό περιθώριο να σκεφτείς τις λεπτομέρειες ενός “πρότζεκτ”. Θα εμπλακείς από την αρχή μέχρι το τέλος;
Θα αναλάβεις κάποιο κομμάτι; με ποιον τρόπο θα βοηθήσεις;
Eίναι ασφαλές να βάλω όρια !
Η επίλυση προβλημάτων ανήκει στις λεγόμενες life skills. Δεξιότητες ζωής δηλαδή.
Όσο πιο νωρίς το μάθεις και εξασκηθείς, τόσο καλύτερο.
Τι ΔΕΝ είναι οριοθέτηση;
Οριοθέτηση δεν σημαίνει πως διακόπτω τη σχέση.
Δεν συνεπάγεται ότι επιδιώκω συνεχώς συγκρούσεις
Δεν σημαίνει απόρριψη του άλλου.
Η σύγκρουση
Η σύγκρουση φέρνει αυτόματα οριοθέτηση, χωρίς καμιά άλλη προσπάθεια. Οι συγκρούσεις στη ζωή είναι αναπόφευκτες. Δεν είναι το θέμα αν θα γίνει η σύγκρουση, αλλά το πως θα διεξαχθεί και θα αντιμετωπιστεί.
Εργαλείο ή συνέπεια;
Μπορεί μια σύγκρουση να είναι εργαλείο ή συνέπεια και αυτό εξαρτάται από την αντίδραση μου. Αν είναι συνέπεια σκέψης και απόφασης αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο όταν χρησιμοποιείται την κατάλληλη στιγμή με τον κατάλληλο τρόπο. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό το εργαλείο είναι ο ήπιος τόνος φωνής, η ξεκάθαρη και ευθεία έκφραση συναισθημάτων και η διάθεση επικοινωνίας. Μπορεί να αποτελέσει μια έκφραση, ένα μέσο διαφωνίας, να οδηγήσει στην επιθυμητή διαπραγμάτευση και διεκδίκηση.
Αν μέχρι τώρα έλεγα μόνο ναι
Τι γίνεται όμως αν δεν έχω μάθει να διεκδικώ αυτό που επιθυμώ; Η αν έχω παραλείψει στο παρελθόν να βάλω σαφή όρια, αν έχω αμελήσει την οριοθέτηση μου ή την έκφραση των προσωπικών μου ορίων, τότε μπορεί η οριοθέτηση να είναι συνέπεια. Σε αυτή την περίπτωση ίσως ένα ξέσπασμα φανερώσει όλα όσα ήταν καλυμμένα κάτω από ένα πέπλο υπομονής, ανεκτικότητας και συγκατάβασης. Έχει κι αυτό την χρησιμότητα του, με την διαφορά οτι ίσως δεν έχω πια τον έλεγχο γιατί ξεσπούν όλα μαζί τα συσσωρευμένα συναισθήματα που δεν έχω εκφράσει για το θέμα ή την κατάσταση.
Και στις δύο περιπτώσεις, είτε με την διαφωνία είτε με το ξέσπασμα, θα μπουν όρια, αρκεί να μην τρομάξω, φοβηθώ και υπαναχωρήσω. Θα χρειαστεί να επιστρατεύσω όλη την αποφασιστικότητα μου να διατηρήσω το όχι μου όπου είναι σημαντικό για μένα.
Διαλέγω τις μάχες μου προσεκτικά. Προσέχω να μην πέσω στην παγίδα της εξιδανίκευσης.
Μη φοβάσαι τις συγκρούσεις
Το πιθανότερο είναι να διαπιστώσω οτι δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου.
Αν η σχέση είναι σημαντική για μένα – και για τον άλλον, θα βρεθούν νέες, μάλλον καλύτερες ισορροπίες.
Το αποτέλεσμα μιας επιτυχημένης σύγκρουσης είναι μια νέα αλληλεπίδραση και επικοινωνία , ένας νέος τρόπος, μια νέα κατάσταση ηρεμίας. .
Μια κρίση στη σχέση δεν σημαίνει απαραίτητα και το τέλος της.
Αν η σχέση απαιτεί εγώ να λέω πάντα ναι ή αν η σχέση απειλείται με κλονισμό από την δική μου διεκδίκηση, τότε αυτό, είναι μια άλλη μεγάλη κουβέντα…..
Ναι ή όχι
Ειλικρινές και αυθεντικό όχι είναι καλύτερο από ένα προσποιητό, πιεσμένο, ψεύτικο ναι.
Που μπορεί να σημαίνει όχι τώρα. Όχι αυτό, όχι έτσι. Δεν σημαίνει από μένα πάντα για όλα όχι με κάθε τρόπο.
Δύο περιπτώσεις
- Κάποιος μου προτείνει ή αναθέτει κάτι και δεν θέλω να δεχτώ, ωστόσο πιέζομαι να πω όχι για να μην τον απογοητεύσω ( αρνούμαι μια προσφορά, πρόσκληση, ανάθεση)
- Κάποιος από το περιβάλλον σου, συνήθως επανειλημμένα, σπρώχνει τα όρια σου, η σχέση είναι μονόπλευρη ( εσύ λες ναι, ο άλλος πάντα όχι. Και νιώθεις άσχημα όταν λες όχι.
Αν νιώθεις άσχημα να λες όχι
Πιστεύεις οτι για να σε αποδέχεται ο άλλος πρέπει να λες ναι
Εδώ υπάρχει το εξής παράδοξο. Ζητάω αποδοχή ενός εαυτού χωρίς αυτός ο εαυτός να εκφράζεται με αυθεντικότητα, αφού δεν το επιθυμώ, δεν εννοώ πραγματικά το ναι και κατά βάθος θα ήθελα ( να μου επιτραπεί ) να πω όχι.
Τι θα πει όμως “επιτρέπουν”; Έχω δικαίωμα στο ναι και στο όχι μου. Έχω δικαίωμα να διεκδικώ. Φυσικά θα έχει συνέπειες, αλλά το κόστος της προσποιητής συγκατάβασης ποιος θα το υπολογίσει;
Πιστεύεις ότι αν πεις όχι ο άλλος ίσως θυμώσει, φοβάσαι τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει σε σένα ένα όχι σου.
Ένα επικίνδυνο παιχνίδι
Το να προσπαθώ να προβλέψω την αντίδραση και τα συναισθήματα του άλλου είναι μια πάρα πολύ κοπιαστική εργασία που βλάπτει και τους δυο.
Είμαστε και οι δύο παγιδευμένοι σε ένα παιχνίδι όπου ο ένας από τους δύο ( μάλλον εγώ) είμαι υπεύθυνη για τις επιλογές και συναισθηματικές αντιδράσεις και των δυο μας. Το λες και κακοποιητική σχέση.
Υπάρχει θύμωσα, όχι με θύμωσες.
Υπάρχει εκνευρίστηκα, όχι με εκνεύρισες.
Υπάρχει απογοητεύτηκα, όχι με απογοήτευσες.
Ανάληψη ευθύνης και ωριμότητα
Αναλαμβάνω ευθύνη για τα δικά μου συναισθήματα. Κι εσύ για τα δικά σου.
Βέβαια αυτό απαιτεί ωριμότητα που ως γνωστόν δεν είναι έμφυτο χαρακτηριστικό αλλά επίκτητο. Δεν είναι θέμα αν την έχεις ή δεν την έχεις. Την αναπτύσσεις.
Δεν θα έχεις την δυνατότητα να την αναπτύξεις αν οι άλλοι συνεχώς αναλαμβάνουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα σου.
Ουσιαστικά σου στερούν την ευκαιρία να ωριμάσεις, να μάθεις. Να αναπτυχθείς.
Κοίτα να δεις που νόμισες οτι κάνεις καλό και τελικά με έμμεσο τρόπο βλάπτεις τον άλλον.
Η οριοθέτηση ως ευκαιρία ωρίμανσης
Οπότε χάρισε στους ανθρώπους γύρω σου αυτή την ευκαιρία. Χάρισε τους το δώρο της ωρίμανσης. Έχουν δικαίωμα στην εξέλιξη. Έτσι όλοι θα βγουν κερδισμένοι.
Φυσικά κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και αν έχεις απορίες ή αν υπάρχει κατάσταση ή σχέση που σε πιέζει αφόρητα επέλεξε έναν ειδικό ψυχικής υγείας της εμπιστοσύνης σου και άρχισε να διεκδικείς την ελευθερία που επιθυμείς.
Image by analogicus from Pixabay
