Μαρία Σωμαράκη

3 βιβλία για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών

Σήμερα έχω να σου προτείνω 3 βιβλία για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

Γιατί όμως;

Όπως μαθαίνουμε στα παιδιά μας όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν για την οδική ασφάλεια, την υγιεινή διατροφή, την προσωπική τους υγιεινή αλλά και τους κανόνες ασφαλείας μέσα και έξω από το σπίτι, έτσι έχουν ανάγκη να τους μιλήσουμε και για το σεξ. Με τον κατάλληλο τρόπο για την ηλικία τους βέβαια.

Τι είναι η σεξουαλική αγωγή

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αφορά συνήθως ζητήματα ανατομίας, αναπαραγωγής, την ανάπτυξη των εμβρύων και την γέννηση, τις διαφορές των φύλων, την προσωπική υγιεινή αλλά και των σεξουαλικών σχέσεων. Απαραίτητο κομμάτι της σεξουαλικής αγωγής είναι και η αναφορά στους κινδύνους, πάντα ανάλογα με την ικανότητα αντίληψης και την ηλικία του παιδιού.
Το να αγνοούμε αυτή την ανάγκη τους και να αναβάλλουμε τη συζήτηση (ή μάλλον τις συζητήσεις), είναι σαν να αφήνουμε αυτό το έργο στα χέρια των φίλων τους, των ΜΜΕ,του σχολείου, του διαδικτύου ή άλλων “εξειδικευμένων” συνομηλίκων τους. Είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζουν για την σεξουαλικότητα τους αλλά και να μάθουν να προστατεύουν τα όρια τους. Το θέμα δεν είναι αν πάρουν τις πληροφορίες που θέλουν και χρειάζονται, αλλά από ποιον θα μάθουν. Όσον αφορά έναν συνήθη ενδοιασμό που έχουν οι γονείς για την ενημέρωση των παιδιών τους πάνω σ’ αυτό το θέμα, είναι ο μύθος πως όσο περισσότερα ξέρουν τόσο πιο νωρίς θα είναι σεξουαλικά δραστήρια. Οι έρευνες ωστόσο έχουν αποδείξει το αντίθετο. Όσο πιο ενημερωμένα είναι τα παιδιά, τόσο πιο υπεύθυνες επιλογές κάνουν!

Τα βιβλία που σου προτείνω είναι :

1. Πως να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ ( έχει κεφάλαιο για κάθε ηλικία ξεχωριστά)
2. Ας μιλήσουμε για το σεξ  ( θα το πρότεινα για παιδιά δημοτικού)
3.Ο Περ η Ίντα και το μικρούτσικο ( θα το πρότεινα για παιδιά νηπιαγωγείου)

1. Πως να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ

Ένας οδηγός για γονείς παιδιών από 2-11 χρονών

Ζούμε μια εποχή όπου τα ΜΜΕ “βομβαρδίζουν” τις οθόνες με σεξουαλικές αναφορές, από τις διαφημίσεις, ως τις ταινίες και τα τραγούδια και δυστυχώς οι πληροφορίες αυτές δεν είναι ούτε κατάλληλες, ούτε αξιόπιστες ούτε και πολλές φορές κατανοητές από τα παιδιά. Εδώ καλούμαστε ως γονείς να αναλάβουμε έναν εξισορροπιστικό ρόλο στη ζωή των παιδιών μας, δημιουργώντας και καλλιεργώντας συνεχώς ένα κλίμα συζήτησης, έναν ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας όπου στο επίκεντρο της θα είναι οι ανάγκες του παιδιού ανάλογα με την ηλικία του αλλά και η σχέση μας μαζί του.

Έτσι δημιουργείται για μας τους γονείς η ευκαιρία, όχι μόνο να λύσουμε τις απορίες τους αλλά μαζί με τις πληροφορίες να του μεταδώσουμε στο παιδί μας και τις αρχές και αξίες που είναι σημαντικές στην οικογένεια μας. Όταν υπάρχει λοιπόν αυτό το κλίμα εμπιστοσύνης, το οποίο χτίζεται με τον καιρό, τότε τα παιδιά μαθαίνουν να έρχονται στους γονείς για τα σημαντικά τους θέματα. Τότε είναι που ο γονιός με υπομονή, χιούμορ και υπευθυνότητα θα αξιοποιήσει αυτή την επικοινωνία για να κουβεντιάσει με το παιδί του ότι το απασχολεί.

Τα παιδιά μας έχουν ανάγκη από γονική καθοδήγηση

και όχι από τη φιλία μας.

Φίλους θα έχουν πολλούς, γονείς όμως όχι.

Ως γονείς έχουμε ταυτόχρονα το προνόμιο και την ευθύνη να είμαστε οι πρωταρχικοί δάσκαλοι του παιδιού μας σε όλα τα σημαντικά θέματα που το αφορούν, όπως το θέμα της σεξουαλικής αγωγής.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο υπάρχει διαφορετικός βαθμός κατανόησης, αλλά και διαφορετικές ανάγκες. Ένα παιδί ηλικίας 2 χρονών χρειάζεται να κατανοήσει το φύλο, ενώ ένα παιδί 12 χρονών χρειάζεται να κατανοήσει τις αλλαγές που αρχίζει να βλέπει σε σωματικό και συναισθηματικό, ίσως και σε κοινωνικό επίπεδο. Το “Πως να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ” χωρίζεται σε 5 κεφάλαια, ένα για κάθε ηλικιακή ομάδα.

Το 1ο κεφάλαιο

απευθύνεται στις ανάγκες των παιδιών ηλικίας 2-4 χρονών.
Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν τις ονομασίες των διάφορων μερών του σώματος, τις διαφορές των δύο φύλων και την ταυτότητα του φύλου. Πιθανόν να χρειάζονται και καθοδήγηση για την εξερεύνηση του σώματος και τον αυτοερεθισμό. Σε αυτή την ηλικία είναι απαραίτητο να μάθουν να ξεχωρίζουν τα καλά από τα κακά αγγίγματα και να αναγνωρίζουν τα προσωπικά τους όρια. Επίσης σε αυτή την ηλικία γίνεται συνήθως και η εκπαίδευση τουαλέτας που μπορεί να προσφέρει αφορμή για παραπάνω συζήτηση.

Το 2ο κεφάλαιο

απευθύνεται στις απορίες που μπορεί να έχουν παιδιά ηλικίας 4-6 χρονών, δηλαδή κυρίως προσχολικής ηλικίας.
Εδώ τα παιδιά κατανοούν το αμετάβλητο του φύλου, τους μηχανισμούς αναπαραγωγής και τα σωματικά τους όρια. Μαθαίνουν από που έρχονται τα μωρά και ποια είναι η κοινωνικά αποδεκτή γλώσσα και συμπεριφορά όσον αφορά το σώμα μας.

Το 3ο κεφάλαιο

ασχολείται με ζητήματα που απασχολούν τα παιδιά ηλικίας 6-9 χρονών.
Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη κατανόηση των κανόνων αλλά και την ικανότητα της λογικής σκέψης. Το 3ο κεφάλαιο δίνει κάποιες ιδέες για να κουβεντιάσουμε για τις διαφορές των δύο φύλων σε σωματικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Εξηγεί επίσης και την διττή λειτουργία κάποιων οργάνων του σώματος. Πολύ σημαντικό είναι να κατανοήσουν την αναγκαιότητα των ορίων τους και πως να προστατεύσουν τα όρια τους.

Το 4ο κεφάλαιο

απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 9-11 χρονών, στην περίοδο της προεφηβείας δηλαδή.Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία μπορούν πια να κατανοήσουν αφηρημένες έννοιες, άρα και να αντιληφθούν την αναγκαιότητα των κοινωνικών και σωματικών τους ορίων.
Μέσα σε ένα κλίμα όπου η σχέση παιδιού- γονιού έχει αρχίσει να μεταβάλλεται, το κεφάλαιο αυτό μας δίνει την αφορμή να κουβεντιάσουμε για τις αλλαγές αυτές και τον λόγο που προκύπτουν. Ο συγγραφέας γνωρίζει τις δυσκολίες που προκύπτουν στην επικοινωνία όταν το παιδί διανύει την προεφηβεία, γι’ αυτό υποθέτω πως ακριβώς εδώ συμπεριέλαβε πολύ χρήσιμες πληροφορίες για την ενεργητική ακρόαση, εκ μέρους του γονιού φυσικά.

Η πρώτη περίοδος

Ένα άλλο σημαντικό θέμα για τα κορίτσια είναι η πρώτη περίοδος. Το αν θα συνοδεύεται ο ερχομός της περιόδου από αμηχανία ή υπερηφάνεια εξαρτάται από την αντιμετώπιση μου.

Το 5ο (και τελευταίο) κεφάλαιο

Περιλαμβάνει αληθινές ερωτήσεις και αληθινές απαντήσεις σχετικά με την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Μας δίνει προτάσεις για ερωτήσεις για να ξεκινήσουμε εμείς  την συζήτηση κάνοντας ανοιχτού τύπου ερωτήσεις.
Το να δείχνω εμπιστοσύνη στο παιδί μου σημαίνει ό,τι δείχνω εμπιστοσύνη στις ικανότητες μου ως γονιός.
Γενικά  δίνουμε στα παιδιά μας τόσες  πληροφορίες  όσες πιστεύουμε πως μπορεί να χειριστεί την δεδομένη στιγμή.

Η “σοβαρή” κουβέντα δεν είναι μόνο μια και μετά τέρμα.

Αφενός είναι σημαντικό να διαλέξω ως γονιός τον κατάλληλο τόπο και χρόνο, αφετέρου να γνωρίζω πως δεν είναι απαραίτητο να είναι μια και μοναδική πολύωρη συζήτηση ( το πιθανότερο να μην είναι) αλλά πολλές μικρές κουβέντες.

Απόσπασμα από το δελτίου τύπου

“Ο γιος σας, που βρίσκεται στην προσχολική ηλικία, σας ανακοινώνει ότι μόλις μεγαλώσει σκοπεύει να σας παντρευτεί και να μεταμορφωθεί σε κορίτσι. Η οκτάχρονη κόρη σας σας πληροφορεί ότι πριν από λίγο είδε δύο έφηβους να φιλιούνται και τώρα το κορίτσι θα μείνει έγκυος. Ο μεγαλύτερος γιος σας, έντεκα χρονών, αρνείται να συζητήσει το ζήτημα. Τι να κάνει ο καημένος ο γονιός;
Μην ανησυχείτε. Τώρα υπάρχει βοήθεια. Το βιβλίο “Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ” προσεγγίζει το ζήτημα πρακτικά και από τη σκοπιά της κοινής λογικής. Προσφέρει βοήθεια στους γονείς με παιδιά που βρίσκονται σε διάφορες ηλικίες και στάδια ανάπτυξης, προτείνοντάς τους τρόπους για να μιλήσουν στα παιδιά τους για ένα ζήτημα που φέρνει πολύ κόσμο σε δύσκολη θέση. Το βιβλίο “Πώς να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ” βοηθά επίσης τους γονείς να κατανοήσουν τι είναι σε θέση να μάθει το κάθε παιδί ανάλογα με την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται, τι πρέπει να γνωρίζει και πώς πρέπει να του το πουν.”

2. Ας μιλήσουμε για το σεξ

Ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που με ευχάριστο τρόπο μιλάει για την ανάπτυξη, τις αλλαγές του σώματος, το σεξ και την σεξουαλική υγεία.
Το βιβλίο αυτό είναι για παιδιά ηλικίας από 8-12 χρονών. Δίνει κατανοητές και αξιόπιστες πληροφορίες πάνω στα ζητήματα που απασχολούν συνήθως τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας. Η αναμορφωμένη αυτή έκδοση συμπεριλαμβάνει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με την αντισύλληψη τα εμβόλια και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Θίγει ακόμα και το θέμα του διαδικτύου και δίνει συμβουλές για ασφαλή και υπεύθυνη πλοήγηση.
Δίνει έμφαση στην φροντίδα του σώματος, την προσωπική υγιεινή, τα νέα συναισθήματα.

Τι να περιμένεις από το περιεχόμενο

Βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν τι σημαίνουν οι διεμφυλικές τάσεις.
Ποιες διαφορές έχει το ανδρικό από το γυναικείο σώμα και πως είναι τα γεννητικά όργανα του καθενός απ’ έξω αλλά και από μέσα.
Εξηγεί τι είναι το σεξ, τι συμβαίνει στην εφηβεία με τις ορμόνες, πως αλλάζει το σώμα και τα συναισθήματα, πως αναπτύσσεται ένα ωάριο/ σπερματοζωάριο και καταρρίπτει τους παλιούς μύθους σχετικά με τον αυνανισμό.
Αναφέρει διάφορες μορφές οικογένειας, την εγκυμοσύνη και την γέννηση, την οικειότητα ( σεξ ή/ και συναίσθημα) και στο κεφάλαιο “Άλλες αφίξεις” εξηγεί με πολύ κατανοητό τρόπο την τεχνητή γονιμοποίηση και την υιοθεσία.

Επίσης κάνει και μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά στις δίδυμες κυήσεις, τα γονίδια και το DNA.
Δίνει συμβουλές ως προς τις αποφάσεις για την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, την αναβολή, την αποχή, την αντισύλληψη αλλά και την νομοθεσία όσον αφορά τις αμβλώσεις.
Στο τελευταίο κεφάλαιο “Ζώντας υγιεινά” θίγονται θέματα σεξουαλικής κακοποίησης, οι υπεύθυνες επιλογές εν όψει της πίεσης των συνομηλίκων, αλλά και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

Απόσπασμα από το δελτίο τύπου

Το “Ας μιλήσουμε για το σεξ” είναι ενημερωτικό και ενδιαφέρον, καθησυχαστικό και υπεύθυνο, ζεστό και χαριτωμένο. Μακάρι κάθε παιδί (και γονιός) να είχε ένα αντίτυπο.” (Penelope Leach, Ph.D. Συγγραφέας του “Baby and Child” και του “Children First”).

Ένα βιβλίο που λέει στους εφήβους όσα χρειάζεται να ξέρουν για το σεξ. Το “Ας μιλήσουμε για το σεξ” είναι ενημερωτικό και ενδιαφέρον, καθησυχαστικό και υπεύθυνο, ζεστό και χαριτωμένο. Μακάρι κάθε παιδί (και γονιός) να είχε ένα αντίτυπο. Έξυπνα εικονογραφημένο και πάντα ακριβές, παρέχει πλήρη, ειλικρινή, σύγχρονη και καθησυχαστική πληροφόρηση για όλες τις πτυχές της ανάπτυξης, της εφηβείας, του σεξ και της σεξουαλικής υγείας. Δίνεται εξίσου βαρύτητα στα γεγονότα και στα συναισθήματα

<Διάβασε επίσης: Ο φίλος μας ο Νάσος, μια πρόταση βιβλίου για τη δυσλεξία>

3. Ο Περ, η Ίντα και το μικρούτσικο

Ένα βιβλίο με εικονογράφηση τύπου comic.  Η ιστορία που εκτυλίσσεται σε μορφή διαλόγων, συμβαίνει στο σπίτι της τετραμελούς οικογένειας όπου η μαμά συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο από ότι συνήθως, καθώς είναι έγκυος. Το πρώτο σημάδι που προμηνύει την επικείμενη αλλαγή είναι τα συναισθήματα και η συμπεριφορά της μαμάς που έχει αλλάξει. Η καθημερινότητα στο σπίτι αλλάζει με την ανακοίνωση του ερχομού ενός νέου μωρού. Όλη η οικογένεια προετοιμάζεται γι’ αυτό το νέο μέλος της οικογένειας.

Ζωγραφίζοντας και συζητώντας

Ο μπαμπάς αναλαμβάνει να μιλήσει στα παιδιά για το σώμα με τρόπο που τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τα συναισθήματα τους και με τα μέλη του σώματος τους ζωγραφίζοντας και συζητώντας. Οι γονείς περιγράφουν την σεξουαλική πράξη με απλά λόγια στα παιδιά ως “ένας τρυφερός τρόπος να είμαστε μαζί”. Εξηγούν τι συμβαίνει στην σύλληψη αλλά και τι είναι η αντισύλληψη.  Παρακολουθώντας μαθαίνουν για την ανάπτυξη του εμβρύου και την στιγμή της γέννας ( ο λόγος εδώ γίνεται για φυσιολογικό τοκετό).
Η ιστορία ολοκληρώνεται με την επιστροφή της μαμάς και του νεογέννητου μωρού στο σπίτι.
Όλο το βιβλίο διαδραματίζεται σε πλαίσια παραδοσιακής οικογένειας, όπου οι γονείς με άνεση μιλάνε για όλα τα θέματα στα παιδιά τους. Ουσιαστικά διαβάζουμε πως γίνεται η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σπίτι της οικογένειας Λίνστρεμ.

Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι αρκετά παλιά έκδοση ( πιθανόν να το βρείτε και σε κάποια δημοτική/ δανειστική Βιβλιοθήκη), αλλά για μια πρώτη επαφή με το θέμα, ειδικά αν πρόκειται για παιδιά νηπιαγωγείου αποτελεί μια καλή επιλογή.

Από την περιγραφή του βιβλίου

“Τούτο το εικονογραφημένο βιβλίο περιγράφει σε μορφή συζήτησης την ιστορία του Περ και της Ίντα που θ’ αποκτήσουν αδελφάκι. Κάθε μορφής συμβίωση είναι κοπιαστική και όλες οι οικογένειες έχουν τις «μαύρες» μέρες τους όπου η κούραση ή ο θυμός μας κυριεύουν και τίποτα δεν πάει καλά. Το ίδιο συμβαίνει φυσικά και με την οικογένεια Λίνστρεμ. Περιγράφοντας διάφορες συναισθηματικές εκδηλώσεις π.χ. θυμό, χαρά, ζήλεια, αλληλεγγύη, ελπίζουμε ότι τόσο οι μεγάλοι όσο και οι μικροί θα καταλάβουν ότι όλων των ειδών τα συναισθήματα πρέπει να εκδηλώνονται.

Ασχοληθήκαμε λίγο και με την πίεση που ασκεί η καταναλωτική κοινωνία στις οικογένειες με παιδιά. Θέλουμε να νιώσουν τα παιδιά ότι τ’ αντιμετωπίζουμε σοβαρά, ότι οι μεγάλοι τα ακούν προσεκτικά κι απαντούν στις ερωτήσεις τους, ότι σέβονται τα παιχνίδια τους. Αυτό όμως που αποσκοπούμε κυρίως με τούτο το βιβλίο είναι μικροί και μεγάλοι να νιώσουν ότι η σεξουαλικότητα είναι ένα φυσικό και θετικό κομμάτι από τη ζωή μας.”

Επίλογος

Ξεκινώντας την συζήτηση γύρω από το σεξ όταν το παιδί μας είναι μόλις 2 ή 3 χρονών δημιουργούμε τις βάσεις για μια ανοιχτή και σταθερή επικοινωνία.

Αυτή η επικοινωνία είναι που θα μας δώσει  την ευκαιρία να συζητήσουμε με το παιδί μας για όλα τα σημαντικά θέματα που το απασχολούν καθώς μεγαλώνει.

Μην ανησυχείς πάντως, η ευκαιρία να καλλιεργήσουμε την καλή επικοινωνία δεν είναι τρένο που φεύγει και δεν ξαναγυρνά.  Ευκαιρίες για να εδραιώσουμε μια ατμόσφαιρα όπου μπορούν να συζητάμε ότι μας απασχολεί παρουσιάζονται συνεχώς, σε κάθε ηλικία. Αρκεί ως γονείς να έχουμε τις “κεραίες” να τις αντιληφθούμε.

Άλλωστε ο ρόλος του γονιού δεν τελειώνει ποτέ, απλά μεταβάλλεται.

Στην πρόταση βιβλίου “Γονείς και παιδιά, εργαλεία για την συντήρηση μιας δύσκολης σχέσης “ του Χόρχε Μπουκάι μπορείς να διαβάσεις περισσότερα γι’ αυτό.

Θα διαπιστώσεις κι εσύ ό,τι…

Σήμερα υπάρχουν ( ευτυχώς ) πάρα πολλά βιβλία για το θέμα της σεξουαλικής αγωγής για κάθε ηλικία και ανάγκη που μπορείς να βρεις.

Διαβάζοντας για τα 3 βιβλία που σου πρότεινα, ελπίζω να απέκτησες μια σφαιρική ιδέα για το ύφος και το περιεχόμενο καθενός από αυτά τα βιβλία. Ελπίζω επίσης να βρήκες περίπου ποιο είναι πιο κατάλληλο για το παιδάκι σου.

Τα συγκεκριμένα 3 βιβλία ( όλα δανεισμένα από δημοτική βιβλιοθήκη ) τα ξεφυλλίσαμε/ διαβάσαμε με τα δυο μικρότερα παιδιά μου, που είναι τώρα  9 και 12 χρονών.

Το  “Πως να μιλήσετε στα παιδιά σας για το σεξ ” είχε προς το τέλος κάποιες καλές πληροφορίες και ιδέες για την ηλικία που βρίσκονται.

Το ” Ο Περ, η Ίντα και το μικρούτσικο”  δεν τους κίνησε σχεδόν καθόλου το ενδιαφέρον, λογικό, αφού απευθύνεται σε μικρότερες ηλικίες.

Το φαβορί από τα 3 και το πιο κατάλληλο για μας αυτή την περίοδο βρήκα πως είναι το “Ας μιλήσουμε για το σεξ”.

Και τώρα τι;

Τώρα μπορείς να διαβάσεις “Γιατί οι Δανοί μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο“.

Αλλά αν  είσαι μαμά και θέλεις να διαβάσεις κάτι για σένα, τότε πήγαινε κατευθείαν στις “5 φράσεις που κάθε μαμά έχει ανάγκη να ακούσει“. Δεν θα το μετανιώσεις.

 

Κι αν δεν θέλεις να χάσεις και τις προτάσεις βιβλίων που ετοιμάζω για το επόμενο διάστημα, μπορείς να κάνεις εγγραφή στο Newsletter μου. Το γράφω 2-3 φορές το μήνα και μπορείς οποιαδήποτε στιγμή θελήσεις να απεγγραφείς. Συμπλήρωσε το email σου στη φόρμα στο κάτω μέρος της σελίδας.

 

https://pixabay.com/photo-1252736/

Photo by Paige Cody on Unsplash